CUDOWNY WIZERUNEK

CUDOWNY WIZERUNEK PRZEMIENIENIA PAŃSKIEGO

Biskup Grzegorz Tomasz Ziegler wizytujący Krużlową w 1825 r. napisał o obrazie Przemienienia Pańskiego: Imago D. N. J. Chr. admirandae pulchritudinis, co się tłumaczy: Obraz Pana Naszego Jezusa Chrystusa przedziwnej piękności. Każdy, kto widział krużlowski obraz z pewnością myśli podobnie. Na prostokątnej lipowej desce widnieje młodzieńcza, pełna powagi i dostojeństwa twarz Chrystusa malowana w typie Veraicon. Wysokie czoło, z ocienioną skronią, jest całkowicie odsłonięte przez zaczesanie na boki rudo – czarnych włosów. Rozchodzą się od zaznaczonego nad czołem przedziałka i opadają po bokach twarzy bujnymi puklami. W wyraźnie zaznaczonych światłocieniem oczodołach osadzone są szeroko otwarte oczy. Ich głębokie, uduchowione spojrzenie skupia w sobie cały wyraz twarzy.

Patrzącym na obraz wydaje się, że Chrystus wodzi za nimi oczyma, jest to efekt powiększenia przez malarza lewego oka. Głowę Zbawiciela otacza złoty nimb zdobiony promieniami i stylizowaną ornamentyką roślinną. W dolnej części obrazu widnieje napis w języku łacińskim: SALVE SANCTE FACIES NOS REDEMPTORIS, to znaczy WITAJ ŚWIĘTE OBLICZE NASZEGO ODKUPICIELA. Warto zwrócić uwagę na wysmakowane efekty iluzjonistyczne zastosowane w krużlowskiej kompozycji. Szczególnie ważna jest gra światła i cienia dająca się zauważyć na twarzy Chrystusa. Jej prawa część jest jasna, ożywiona nadto delikatnym rumieńcem.

Lewa część twarzy pokryta jest natomiast spokojnym chiaroscuro zacieniającym niemal cały lewy policzek i skroń Zbawiciela. Kontrast jasnych i ciemnych barw podkreśla trójwymiarowość oblicza Chrystusa. Wpływa na plastykę modelunku świadcząc o doskonałym warsztacie autora krużlowskiego obrazu. Historycy sztuki twierdzą, że Veraicon powstał ok. 1500 r. w gotyckim warsztacie małopolskim pod wpływem bizantyńskiego bądź bizantyńsko – ruskiego pierwowzoru. W XVII w. obraz przemalowano „po formie” i dzisiaj współistnieją w nim dwie warstwy malarskie – pierwotna skryta jest pod siedemnastowieczną. Nie można zgodzić się z opinią, że obraz Przemienienia Pańskiego z Krużlowej jest kopią obrazu Przemienienia z sądeckiej Bazyliki św. Małgorzaty. Większość historyków sztuki zajmujących się motywem Veraicon nie dopuszcza takiej możliwości. Przeczą temu również analizy: ikonograficzna, stylistyczno – porównawcza oraz ikonologiczna. Obrazy sądecki i krużlowski należy raczej traktować jako dzieła równorzędne, powstałe w tym samym czasie i terytorium.

OBRAZ ZASŁONY

Obraz Zasłonowy, pędzla Stanisława Stawowiaka, przedstawia Ukrzyżowanie zgoła inne od powszechnie znanych. Przy krzyżu Zbawiciela nie ma Maryi i św. Jana Apostoła. Pomijając postaci właściwe historycznym przedstawieniom męki Chrystusa, artysta próbuje uświadomić nam, że Ofiara Krzyża jest dramatem, który rozgrywa się ciągle, choć wydarzył się raz w określonym miejscu i czasie. Chrystus złożył swą Ofiarę Krzyża w intencji całego świata. Ta myśl zaakcentowana jest w krużlowskim obrazie przez umiejscowienie krzyża na kuli ziemskiej, symbolizującej Wszechświat. Ciało Zbawiciela pozbawione jest oznak cierpienia. Nie jest zbroczone krwią. Jest to ciało święte, które wisi na krzyżu, ale w sposób chwalebny, przywodzący na myśl średniowieczne przedstawienia krzyża, rozumianego jako Tron Chwały. Chrystus jest Królem a Jego tronem są dwie skrzyżowane belki, błogosławione narzędzie odkupienia. Zauważmy z jakim spokojem Zbawiciel wisi na krzyżu. On cierpi, ale Jego cierpienie nie jest celem samym w sobie. Pełni rolę środka prowadzącego do zabawienia ludzkości. Przechylona na prawie ramię twarz Chrystusa nie jest pogrążona w smutku. Widać w niej powagę i dostojeństwo. Ciała kosmiczne Słońce i Księżyc oznaczają w ikonografii to co męskie i to, co kobiece. Bogata symbolika Słońca odsyła nas do osoby Syna Bożego, który już w Starym Testamencie określany był jako Słońce Sprawiedliwości.
Słońce Sprawiedliwości. Słońce symbolizuje także wszystkich zbawionych oraz utrapienia płynące z prześladowania. Księżyc oznacza przejście ze śmierci do życia i z życia w śmierć. Słońce jest obrazem Boga, Księżyc zaś wizerunkiem człowieka. Jeśli przenieść te znaczenia na obraz Ukrzyżowania, Słońce potwierdza bóstwo Chrystusa, Księżyc zaś przywołuje Jego człowieczeństwo. Dorocznym świętem jest tygodniowy sierpniowy odpust ku czci Przemienienia Pańskiego. Do Krużlowej przybywa wówczas wiele pielgrzymów. Jak dowiadujemy się z księgi łask, wielu chorych, cierpiących otrzymuje tu od Chrystusa nowe siły duchowe i fizyczne do dalszego życia.